چرا نوجوان‌ها امروزه انگیزه کمتری برای انجام کارهای طولانی‌مدت دارند؟
مقدمه: در سال‌های اخیر، شکایات والدین از بی‌حوصلگی و عدم تمرکز نوجوانان برای کارهای طولانی‌مدت و حتی دروس علمی افزایش یافته است. این پدیده تا حد زیادی به تغییرات محیطی، فرهنگی و تکنولوژیکی نسبت داده می‌شود که تاثیرات عمیقی بر نحوه تفکر و رفتار نسل جدید گذاشته‌اند. در این مقاله به بررسی عواملی می‌پردازیم که سبب شده‌اند نوجوانان امروزی به دنبال رسیدن به اهداف خود در کوتاه‌ترین زمان ممکن باشند و از تعهدات بلندمدت فرار کنند.
۱. تأثیر تکنولوژی و سرعت دسترسی به اطلاعات: یکی از مهم‌ترین عوامل تغییر رفتار نوجوانان، پیشرفت سریع تکنولوژی و دسترسی بی‌وقفه به اطلاعات است. تلفن‌های هوشمند، شبکه‌های اجتماعی، ویدیوهای کوتاه و بازی‌های آنلاین همه تجربه‌ای فوری و پاداش سریع به کاربران خود ارائه می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که این نوع از پاداش‌های فوری می‌توانند توانایی مغز برای تمرکز بر روی کارهای بلندمدت را تضعیف کنند (دانیل لویتین، ۲۰۱۶). نوجوانان عادت کرده‌اند که هر لحظه پاسخی برای نیازهایشان داشته باشند و این عادت به مرور آنها را از صبر و تحمل برای رسیدن به نتایج درازمدت دور می‌کند.
۲. نقش سیستم آموزشی و انتظارات بالا: نوجوانان امروز در فضایی پرورش می‌یابند که از آنها انتظار موفقیت سریع در بسیاری از زمینه‌ها وجود دارد. سیستم‌های آموزشی به جای تشویق به فرآیند یادگیری و عمق درک، غالباً بر روی نتایج و نمرات تمرکز دارند. فشار زیاد برای کسب نتایج کوتاه‌مدت و بالا بردن آمار قبولی و موفقیت، باعث می‌شود که نوجوانان از کارهایی که نیاز به زمان و صبر بیشتری دارند، دوری کنند.
۳. کاهش تعاملات اجتماعی و نقش‌های خانوادگی: مطالعات اجتماعی نشان می‌دهند که کاهش تعاملات اجتماعی واقعی و جایگزینی آنها با ارتباطات مجازی، احساسات همدلی و مسئولیت‌پذیری را در نوجوانان کاهش داده است (شری تورکل، ۲۰۱۵). این کمبود تعاملات واقعی باعث شده نوجوانان کمتر تمایل به مشارکت در پروژه‌های طولانی‌مدت و کارهایی که نیازمند همکاری و صبر هستند، نشان دهند.
۴. تغییر در سیستم‌های پاداش‌دهی اجتماعی: از لحاظ روانشناسی، نوجوانان به سمت فعالیت‌هایی جذب می‌شوند که پاداش فوری دارند. در گذشته، سیستم‌های پاداش اجتماعی بیشتر بر اساس تلاش‌های بلندمدت و کسب مهارت‌ها بوده است؛ اما امروزه تأیید اجتماعی، لایک‌ها و بازخوردهای سریع شبکه‌های اجتماعی بیشتر نوجوانان را به دنبال پاداش‌های فوری و کوتاه‌مدت سوق داده است. این تغییر در سیستم پاداش‌دهی سبب شده که کارهایی که نیاز به زمان بیشتری دارند، جذابیت خود را از دست بدهند.
۵. اثرات روانشناختی استرس و اضطراب: مطالعات روانشناسی نشان داده‌اند که نسل جدید نسبت به نسل‌های قبلی میزان بیشتری از استرس و اضطراب را تجربه می‌کنند. استرس‌های ناشی از آینده، فشارهای اجتماعی و تحصیلی، و حتی تغییرات اقلیمی و اقتصادی می‌توانند باعث شوند نوجوانان از کارهایی که زمان و انرژی بیشتری می‌طلبند، فاصله بگیرند. وقتی مغز تحت فشار استرس باشد، تمایل بیشتری به انجام فعالیت‌هایی پیدا می‌کند که پاداش فوری ارائه می‌دهند (سارا مک‌گلون، ۲۰۱۸).
برای مقابله با تمایل نوجوانان به پاداش‌های فوری و بازگرداندن انگیزه آنها به سمت اهداف بلندمدت، جوامع و نهادهای آموزشی می‌توانند راهکارهایی فرهنگی و اجتماعی متنوعی ایجاد کنند. در ادامه چند ایده برای اجرای این تغییرات آورده شده است:
– ایجاد کلاس های درسی فعال و چالش برانگیز برای دانش آموز که دانش‌آموزان مجبور به تعامل با معلم و حل مسائل پیچیده شوند.
– تشویق نوجوانان به شرکت در فعالیت‌های بدنی مانند ورزش‌های تیمی، کوهنوردی و… می‌تواند نقشی کلیدی در برگرداندن انگیزه‌ها به سمت فعالیت‌های بلندمدت داشته باشد.
– برنامه‌ریزی و حمایت از پروژه‌های گروهی و داوطلبانه در سطح مدارس که نیاز به همکاری، صبر و تلاش طولانی‌مدت دارند.
– سیستم‌های آموزشی پاداش‌ها و تشویق‌ها را از نتایج کوتاه‌مدت به فرآیندها و تلاش‌های طولانی‌مدت تغییر دهند؛ مثلاً به جای اینکه فقط به نمرات توجه شود، دانش‌آموزانی که در پروژه‌های طولانی‌مدت موفقیت داشته‌اند یا تلاش مداوم نشان داده‌اند، مورد تشویق قرار گیرند.
در نهایت، تغییرات تکنولوژیک، فرهنگی و اجتماعی به طور همزمان رفتار نوجوانان را تغییر داده‌اند. آنها به دنبال پاداش‌های فوری هستند و سیستم‌های آموزشی و اجتماعی نیز به این روند کمک کرده‌اند. با این حال، ایجاد برنامه‌های آموزشی و روانی که بتواند نوجوانان را به تمرکز بر فرآیندهای طولانی‌مدت و یادگیری صبر و تلاش مستمر ترغیب کند، امری ضروری به نظر می‌رسد.
شیرین امیری
منابع پیشنهادی برای مطالعه بیشتر:
- Levitin, D. J. (2016). “The Organized Mind: Thinking Straight in the Age of Information Overload.”
- Turkle, S. (2015). “Reclaiming Conversation: The Power of Talk in a Digital Age.”
- McGonigal, K. (2018). “The Upside of Stress: Why Stress is Good for You, and How to Get Good at It.”
